ในกฎหมายไทย คู่สมรสที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสจะไม่มีสถานะเป็น “สามีภรรยาตามกฎหมาย” ซึ่งหมายความว่า หลักกฎหมายเกี่ยวกับสินสมรส (มาตรา 1474 ของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์) จะไม่มีผลบังคับใช้โดยตรง อย่างไรก็ตาม หากมีการเลิกรากันไป การแบ่งทรัพย์สินที่ได้มาร่วมกันยังสามารถทำได้ภายใต้หลักกฎหมายและแนวทางปฏิบัติต่างๆ ดังนี้
1. หลักการแบ่งทรัพย์สินของคู่สมรสที่ไม่ได้จดทะเบียน
เมื่อไม่มีทะเบียนสมรส กฎหมายถือว่าทั้งสองฝ่ายเป็น “คู่รัก” หรือ “ภาคีร่วมลงทุน” มากกว่าคู่สมรส ดังนั้นการแบ่งทรัพย์สินจะขึ้นอยู่กับปัจจัยต่อไปนี้
1.1 กรณีมีหลักฐานการเป็นเจ้าของร่วมกัน
หากทรัพย์สิน เช่น บ้าน รถยนต์ หรือที่ดิน มีชื่อทั้งสองฝ่ายเป็นเจ้าของ (กรรมสิทธิ์ร่วม) การแบ่งจะแบ่งตามสัดส่วนที่ระบุในเอกสารกรรมสิทธิ์
หากไม่มีการระบุสัดส่วนชัดเจน กฎหมายจะถือว่าแต่ละฝ่ายมีสิทธิ์เท่ากัน
1.2 กรณีทรัพย์สินเป็นชื่อของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
โดยหลักการแล้ว ทรัพย์สินที่จดทะเบียนในชื่อใครถือเป็นของคนนั้น
แต่หากสามารถพิสูจน์ได้ว่าอีกฝ่ายมีส่วนร่วมในการลงทุน หรือสนับสนุนค่าใช้จ่ายในการซื้อทรัพย์สิน อาจมีสิทธิเรียกร้องขอแบ่งสัดส่วนตามที่สมควร
1.3 กรณีมีข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษร
หากมีข้อตกลงล่วงหน้า เช่น หนังสือสัญญาการเป็นเจ้าของทรัพย์สินร่วมกัน ศาลอาจใช้ข้อตกลงนั้นเป็นหลักในการแบ่งทรัพย์สิน
1.4 กรณีทรัพย์สินที่ได้มาโดยการให้ (ของขวัญหมั้นหรือสินสอด)
หากเป็นทรัพย์สินที่ฝ่ายหนึ่งให้แก่กันโดยเสน่หา (เช่น ซื้อบ้านให้แฟนโดยไม่มีข้อตกลงเรื่องการคืน) อาจถือว่าเป็นทรัพย์สินของผู้รับ
แต่หากพิสูจน์ได้ว่าเป็นการให้โดยมีเงื่อนไข หรือเป็นทรัพย์สินที่มีเจตนาร่วมกัน อาจต้องแบ่งให้เป็นธรรม
2. การเรียกร้องสิทธิ์ทางกฎหมาย
หากมีข้อพิพาทและไม่สามารถตกลงกันเองได้ ฝ่ายที่เสียเปรียบสามารถใช้สิทธิทางกฎหมายเพื่อเรียกร้องทรัพย์สินที่มีส่วนร่วมได้ ดังนี้
2.1 ฟ้องร้องในฐานะ “ภาคีร่วมลงทุน”
หากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งสามารถพิสูจน์ได้ว่าตนเองมีส่วนร่วมในการลงทุน หรือมีส่วนช่วยเหลือกันในการสร้างทรัพย์สิน สามารถฟ้องร้องเพื่อแบ่งทรัพย์สินตาม หลักภาคีร่วมลงทุน ได้
2.2 ฟ้องร้องในฐานะ “นิติกรรมสัญญา”
หากมีข้อตกลงที่ชัดเจนเกี่ยวกับการร่วมสร้างทรัพย์สิน เช่น มีสัญญาระบุว่าทั้งสองฝ่ายมีส่วนร่วมในการซื้อบ้าน อาจใช้ข้อตกลงนี้เป็นหลักฐานในศาล
2.3 ฟ้องร้องในฐานะ “คดีแพ่งทั่วไป”
ในบางกรณี ศาลอาจพิจารณาให้แบ่งทรัพย์สินตาม หลักความยุติธรรม โดยคำนึงถึงการมีส่วนร่วมของแต่ละฝ่าย
3. ข้อควรระวังสำหรับคู่รักที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส
เพื่อป้องกันปัญหาเกี่ยวกับทรัพย์สินในอนาคต คู่รักที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรสควรปฏิบัติดังนี้
✔ ทำข้อตกลงเป็นลายลักษณ์อักษร หากมีการซื้อทรัพย์สินร่วมกัน
✔ เก็บหลักฐานการจ่ายเงิน เช่น สลิปโอนเงิน หรือใบเสร็จรับเงิน ที่แสดงถึงการมีส่วนร่วมในการซื้อทรัพย์สิน
✔ พิจารณาจดทะเบียนสมรส หากมีการวางแผนใช้ชีวิตร่วมกันในระยะยาว
คู่สมรสที่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส ไม่มีสินสมรสตามกฎหมาย แต่ยังสามารถแบ่งทรัพย์สินกันได้โดยพิจารณาจาก หลักฐานการเป็นเจ้าของ การมีส่วนร่วมในการสร้างทรัพย์สิน และข้อตกลงที่มีอยู่ หากเกิดข้อพิพาท สามารถฟ้องร้องขอแบ่งทรัพย์สินตามกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ได้ โดยศาลจะพิจารณาตามข้อเท็จจริงของแต่ละกรณี
——————————————————————————————————————
สอบถามรายละเอียดเพิ่มเติม
📱โทร : 02-1217414 ,091-0473382
📍Line : https://page.line.me/379vfaui
📍พิกัด : ถ.บางนาตราด (ใกล้ห้างเมกะบางนา)
เปิดให้บริการ [ จันทร์-ศุกร์ ] เวลา 09:00-17:00 น.
